Mosiądz, miedź, stal – trzy różne metale i ich różnice

Czy wiecie, że pierwsze wzmianki w historii Polski o wykorzystaniu mosiądzu sięgają aż XI wieku i zostały opisane przez zakonnika Teofila. Być może umiejętność ta była wykorzystywana na naszych ziemiach wcześniej, ale nie ma zbyt wielu ksiąg sprzed prawie 1000 lat!

Czy wykorzystanie miedzi sięga zamierzchłych czasów? Czym jest stal i jakie są różnice w ich wykorzystaniu? – w tym artykule znajdziecie kilka ciekawostek dotyczących mosiądzu, miedzi, stali i jak wykorzystujemy je do produkcji w XXI wieku.

Mosiądz, miedź, stal to metale, które towarzyszą rasie ludzkiej od dawna – jest między nimi jednak spora różnica. Miedź to jedyny czysty metal wśród tych trzech surowców, oznaczony jako numer 29 na tablicy pierwiastków Mendelejewa i opisany w skrócie jako Cu. Mosiądz i stal to już stopy i wytwory człowieka – nie występują w naturalnej formie nigdzie na ziemi. Należy je wytopić hutniczo, łącząc przy mosiądzu pierwiastki miedzi i cynku, a przy stali pierwiastki żelaza i węgla.

Mosiądz to nic innego, jak przetopiona miedź i cynk w dobranej proporcji, wymieszane w temperaturze kilkuset stopni. Powyżej 907 stopni Celsjusza cynk, drugi składnik mosiądzu, zaczyna parować. Waga mosiądzu jest duża i stanowi aż 8,75 grama na każdy cm3 materiału. Mosiądz wykorzystujemy do produkcji elementów ozdobnych czy biżuterii. Dwuskładnikowy mosiądz jest zaś materiałem bardzo dobrym do obróbki plastycznej, a w szczególności do głębokiego tłoczenia.

W roku 1889 powstała w Polsce Huta Będzin, która początkowo produkowała blachę, natomiast po II wojnie światowej skupiła się na metalach nieżelaznych: m in. na mosiądzu, produkując pręty, kształtki i blachy mosiężne. Niestety od 2009 roku została zlikwidowana, bowiem koszty wytworzenia mosiądzu w Europie są już nieopłacalne, chyba, że zostanie stworzona historyczna marka jak zrobiła to szwedzka huta Skultuna, założona w roku 1607 przez króla Karola IX. Skultuna istnieje do dzisiaj i wytwarza piękne elementy ozdobne najwyższej jakości, ceniąc swoje wyroby. Przemysłowa produkcja została w większości przeniesiona do Indii, gdzie wydobycie surowca, siła robocza są bardzo niskie, a jest to kraj, który zamieszkuje 1/7 populacji naszej planety.

Czy wiecie, że pierwsze wyroby z miedzi były wykonywane już 8000 lat p.n.e! Egipcjanie i Chińczycy pracowali z tym surowcem, ucząc się jego obróbki. 4000 lat p.n.e ludzie poznali wytapianie brązu, dodając do miedzi cynę.

Miedź to metal ciężki, będący składnikiem mosiądzu, o wadze prawie 9 gramów na każdy cm3 surowca. Dodając lżejszy cynk i tworząc mosiądz zmniejszamy minimalnie wagę stopu, ale w wyrobach ozdobnych różnica ta będzie dla człowieka niezauważalna – tak przedmioty z miedzi, jak i mosiądzu będą zwyczajnie ciężkie.

Stosunkowo ciekawa jest historia nazwy Copper ( miedź w języku angielskim ) – otóż w czasach rzymskich miedź była wydobywana na wyspie Cypr i była potocznie nazywana „metalem z Cypru”, co w dosłownym tłumaczeniu znaczyło „aes cyprium”. Nazwa ta została w języku łacińskim zmieniona na „cuprum”, skąd została zaciągnięta do staro-angielskiego języka już jako „cooper” i ostatecznie w roku 1530 użyto nazwy „copper”.

Czy wiecie, że ludzkie ciało zawiera pierwiastki miedzi? Na każdy kilogram naszego ciała przypada od 1,4 do 2,1 mg miedzi. Jest ona składnikiem naszej codziennej diety, ale jak wiele pierwiastków, w zbyt dużej ilości, jest dla człowieka zabójcza. 

Miedź będąc dobrym przewodnikiem prądu jest wykorzystywana do produkcji kabli, ale również wielu elementów elektronicznych. Nie koroduje, więc pojawia się również w budownictwie i na statkach. Jest to jednak metal plastyczny, więc nie może stanowić elementów żadnej konstrukcji. Ludzie nauczyli się bardzo dobrze wykorzystywać zalety surowców do osiągania zamierzonego celu.

Stal tak samo jak mosiądz jest wytworem człowieka – powstaje w procesie topienia żelaza i węgla, mieszania ich razem w jeden surowiec, aby odlać z takiej masy różne profile. Jest wykorzystywana szeroko w budownictwie i produkcji maszyn.

Stal jest znacznie lżejsza od miedzi i stop 1 cm3 waży 7,8 grama. Pierwsze w historii rasy ludzkiej wzmianki o jej użyciu można znaleźć ok 1800 lat p.n.e, więc jej wykorzystanie przez człowieka to już prawie 4000 lat. Ustawiając jednak trzy surowce w historycznej kolejności to miedź jako naturalny surowiec z płaszcza ziemskiego była pierwszym wykorzystanym materiałem wytwórczym, podczas gdy drugim stała się stal i dopiero ostatnim poznanym mosiądz.

Wszystkie trzy surowce wykorzystujemy dzisiaj do produkcji szkatułek na biżuterię, które możecie znaleźć na www.protectedbyjames.com. Blachy grubości 2mm pozyskane z walcowni są głęboko tłoczone, następnie laserowo wycinane, ręcznie polerowane i lakierowane. Czynności te są wykonywane na terenie Włoch, skąd produkt trafia do Polski, gdzie jest konfekcjonowany, oklejony skórą naturalną, często z dodaniem personalizacji i ostatecznie pięknie spakowany.

Ręcznie obrobione metale na terenie Europy tworzą ciekawą historię i wartość produktu, który po spersonalizowaniu staje się nietuzinkowym prezentem na nasze drogocenne przedmioty.

Serdecznie polecamy zakup szkatułki – zaskocz swoją druga połowę, dając jej luksusowy przedmiot z charakterem nadanym przez przemyślaną wytłoczkę w skórze wieczka.

“Zwolna, cząstkową nauką,

Z każdą obeznasz się sztuką.

W malarstwie pierwsze prawidła,

Jak masz przyrządzać barwidła;

Po czem dołożysz starania,

Jak się wziąć do ich mieszania.

Do ćwiczeń nie szczędź ochoty,

Lecz spełniaj wszystko do joty,

By, co malujesz zdobione

Było, i jakby stworzone.

A gdyć posłużą za wzory

Licznych dowcipów utwory,

Sztuką swe dzieło odznaczysz,

Jak to w tej księdze zobaczysz.”

Teofila kapłana i zakonnika O sztukach rozmaitych ksiąg troje